.

اوراق خزانه یکی از ابزارهای مالی دارای سررسید با مبلغ اسمی 1،000،000 ریال است که توسط دولت جهت پرداخت مطالبات پیمانکاران صادر می شود و پیمانکاران میتوانند در زمان سررسید معادل مبلغ اسمی اوراق را از دولت دریافت نمایند. همچنین میتوانند در صورت تمایل زودتر از تاریخ سررسید با قیمت کمتری در بازار به فروش رسانند.
به عبارت ساده تر اوراق خزانه را میتوان به یک چک 1،000،000 ریالی تشبیه کرد که دولت در وجه پیمانکاران دولتی صادر میکند. تعداد برگه های چک متناسب با میزان مطالبات پیمانکاران است برای مثال پیمانکاری که 1،000،000،000 ریالی از دولت طلب دارد 1،000 برگه چک دریافت میکند حال میتواند تا تاریخ سررسید چک ها منتظر بماند و به ازای هربرگه 1،000،000 ریال را دریافت نماید یا با قیمت کمتری چک ها را در بازار به فروش رساند.

دولت به اين بدهي اولويتي هم‌رديف حقوق و مزاياي كاركنان خود داده و به عنوان بدهي ممتاز دولت در نظر گرفته مي‌شود . خزانه داری کل کشور نیز موظف به پرداخت مبلغ اسمی این اسناد در زمان سررسید می باشد.
برای نشان دادن اوراق خزانه از نماد "اخزا" که خلاصه شده ی نام اوراق است استفاده می شود. در ادامه نام اخزا عددی 3 رقمی نوشته می شود که بیانگر شماره سری اوراق می باشد و در هر سری تاریخ سررسیدها متفاوت اند.
اطلاعات مربوط به هر اخزا با سررسیدهای مشخص در سایت شرکت فرابورس به آدرس WWW.IFB.IR در بخش بازدهی اوراق، قابل مشاهده و بررسی است.
در مقابل نام اخزاهای متفاوت، اطلاعات مهمی قید شده است که هرکدام میتوانند در تصمیم گیری و انتخاب اخزا و دیگر اوراق، اثر گذار باشند:

     قیمت معامله شده هر سهم که در حقیقت بیان کننده قیمت آخرین معامله می باشد. این قیمت بر اساس روز های مانده تا سررسید اوراق خزانه، مشخص می شود به طوری که اگر فاصله تا سررسید کمتر شود قیمت اوراق افزایش می یابد تا در روز سررسید به ارزش اسمی 1،000،000 ریال برسد.

تقریبا بین 9،000 تا 10،000 ریال تفاوت قیمتی بین سررسید های مختلف وجود دارد.
در سررسید اخزا ، معادل قیمت اسمی اوراق، وجهی به حساب بانکی فرد واریز می شود. در حقیقت در روز سررسید تفاوتی بین فروش یا نگهداری اوراق وجود ندارد زیرا در آن روز ارزش و قیمت معامله شده همان 1،000،000 ریال خواهد بود.

    YTM  که در ادبیات حسابداری به معنای سود مرکب یعنی اضافه نمودن سود حاصل از سرمایه گذاری ها به اصل سرمایه می باشد. در نتیجه عدد YTM نشان میدهد که اگر سود به اصل سرمایه اضافه شود، سرمایه گذاری تا تاریخ سررسید با چند درصد بازدهی و سود همراه بوده است.

هرچند که در سایت فرابورس میتوان YTM یا همان بازدهی مرکب را که با توجه به تاریخ سررسید و قیمت آخرین معامله اخزا به روز رسانی می شود، مشاهده کرد و نیازی به انجام محاسبات بر اساس فرمول معرفی شده نیست ، اما یادگیری پارامتر های این فرمول در تحلیل و بررسی شما بسیار موثر خواهد بود.

همانطور که پیش از این نیز بیان شد قیمت اسمی همان 1،000،000 ریال ارزش اسمی هر ورقه اخزا و دیگر ورقه های مشارکتی است که در روز سررسید بازپرداخت می شود.
در مخرج کسر باید ارزش قیمت تمام شده را قرار دهیم که این قیمت در حقیقت همان مبلغی است که در ابتدا به عنوان سرمایه اولیه در نظر گرفته ایم. البته در صورت سرمایه گذاری در بانک باید به جای قیمت تمام شده، ارزش سرمایه اولیه جایگذاری شود.

برای اینکه بدانیم سود اخزا بیشتر است یا بانک می توان از فرمول سود موثر سالانه استفاده کرد:

عدد بدست امده نشان دهنده سود سالانه اخزا می باشد که در مقایسه با سود سالانه بانکی می شود به بررسی سودآور بودن اخزا نسبت به بانک پرداخت.

مزیت های اخزا بر بانک چیست؟
از آنجایی که سودهای اعلامی بانک برای سپرده گذاری های یکساله است در صورتی که مدت زمان سرمایه گذاری کمتر از یکسال باشد، به آن سپرده سود کوتاه مدت تعلق میگیرد در حالیکه در اخزا میتوان در صورت نگه داری کمتر از یکسال از نوسانات قیمتی نیز کسب سود کرد.

همچنین در بانک به حداقل موجودی باقی مانده در حساب بانکی، سود تعلق میگیرد به طوری که اگر در پایان ماه، پول از حساب خارج شود به طوری که موجودی صفر یا کمتر از سرمایه اولیه شود، بابت آن ماه سودی به فرد تعلق نمیگیرد یا کمتر تعلق میگیرد. در حالیکه در اخزا از انجایی که معاملات به طور روزانه انجام میشوند، سود به ازای هر روز نیز پرداخت میشود.

معیار انتخاب اخزا چیست؟
بنابر مدت زمان سرمایه گذاری از دو معیار برای انتخاب بهترین اخزا میتوان استفاده کرد:
1- در صورتی که مدت زمان سرمایه گذاری کمتر از یکسال باشد، بازده سالانه معیار مناسب تصمیم گیری است و بر این اساس باید اخزایی که بازده سالانه بیشتری دارد، انتخاب شود.
2- چنانچه سرمایه گذاری با دید بیشتر از یکسال انجام میشود باید به YTM به عنوان معیارتصیم گیری رجوع کرد.